Kiedy sąd wydaje wyrok zaoczny?

Każda osoba ma prawo do sprawiedliwego procesu sądowego, który gwarantuje możliwość przedstawienia swojego stanowiska w trakcie postępowania. Niemniej, w niektórych sytuacjach, kiedy pozwany nie angażuje się w proces, sąd może wydać tzw. wyrok zaoczny. Wbrew pozorom, nie jest to rzadka sytuacja. Zrób rachunek sumienia i przypomnij sobie, ile razy, zanim została podjęta Twoja decyzja o wyjściu z długów, korespondencja z sądu została przez Ciebie odebrana i rzucona w najdalszy kąt Twojego mieszkania?  Wyrok zaoczny zostaje wydany właśnie w sytuacji, gdy nie podjęto jakiejkolwiek aktywności – mimo zobowiązania Sądu do złożenia odpowiedzi na pozew.

Co to jest wyrok zaoczny?

Jak już wspomnieliśmy, wyrok zaoczny to orzeczenie sądu, które może zapaść, jeśli pozwany nie bierze aktywnego udziału w procesie. Pozwany ma możliwość złożenia odpowiedzi na pozew, a jeżeli tego nie robi lub nie pojawia się na rozprawie, sąd może (ale nie musi) wydać wyrok zaoczny (art. 339 § 1 k.p.c.). Z drugiej strony, jeżeli pozwany mimo niezłożenia odpowiedzi na pozew nie stawi się na rozprawę, sąd obligatoryjnie (obowiązkowo) wydaje wyrok zaoczny (art. 340 § 1 k.p.c.).

Czy odpowiedź na pozew jest konieczna?

W związku z tym, że składanie odpowiedzi na pozew jest obowiązkiem (art. 205(1) k.p.c.), brak jej złożenia w terminie może skutkować wydaniem wyroku zaocznego. Jeśli nie chcemy ryzykować takiego wyroku, powinniśmy złożyć odpowiedź na pozew w odpowiednim terminie. Musisz pamiętać o istotnej różnicy pomiędzy zobowiązaniem na odpowiedź na pozew, a nakazem zapłaty. Gdy otrzymasz nakaz zapłaty i na niego nie zareagujesz, tak nakaz stanie się prawomocny i czekać będzie Cię egzekucja komornicza (jeśli oczywiście nie porozumiesz się z wierzycielem co do zawarcia ugody). Brak złożenia odpowiedzi na pozew nie zamyka Twojego prawa do obrony, gdyż od wyroku zaocznego można się odwołać.

Jak odwołać się od wyroku zaocznego?

Jeżeli mimo wszystko zapadł wyrok zaoczny, nie jest to koniec drogi prawnej. Zgodnie z art. 344 k.p.c., pozwany, przeciwko któremu zapadł wyrok zaoczny, może złożyć sprzeciw w ciągu dwóch tygodni od doręczenia mu wyroku.

Czy sąd zawsze wydaje wyrok zaoczny z niekorzyścią dla strony pozwanej?

Pamiętajmy, że wydając wyrok zaoczny, sąd generalnie przyjmuje za prawdziwe twierdzenia powoda o faktach zawarte w pozwie lub pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed posiedzeniem, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa (art. 339 § 2 k.p.c.). Takie podejście ma na celu skłonienie pozwanego do aktywnego udziału w procesie.

Wydanie wyroku zaocznego nie musi jednak oznaczać, że powód uzyska zawsze korzystne dla siebie rozwiązanie. Jeżeli sąd uzna, że roszczenie powoda nie zasługuje na ochronę, na przykład gdy twierdzenia powoda o okolicznościach faktycznych są wzajemnie sprzeczne, irracjonalne, lub budzą uzasadnione wątpliwości, może wydać wyrok zaoczny oddalający powództwo.

Doręczenie wyroku zaocznego

Gdy zapadnie wyrok zaoczny, sąd doręcza go stronom z urzędu. Stronie niezastępowanej przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną Rzeczypospolitej Polskiej doręcza się go z pouczeniem o przysługujących jej środkach zaskarżenia, a pozwanemu – także z pouczeniem o obowiązku przedstawienia w sprzeciwie wszystkich twierdzeń i dowodów oraz skutku niedopełnienia tego obowiązku w postaci możliwości pominięcia spóźnionych twierdzeń i dowodów.

Sprzeciw od wyroku zaocznego

Według art. 344 § 1 ustawy Kodeks postępowania cywilnego, istnieje określona ścieżka do odwołania się od wyroku zaocznego. Jeśli jesteś stroną, która otrzymała wyrok zaoczny (pozwanym), masz prawo do złożenia sprzeciwu. Istotne jest, że sprzeciw musi być złożony w ciągu dwóch tygodni od momentu doręczenia wyroku.

Ten dwutygodniowy termin jest niewzruszalny. Nie może on być ani skrócony, ani przedłużony. Jest to ważne, ponieważ jeśli sprzeciw nie zostanie złożony w tym okresie, prawo do odwołania się od wyroku zaocznego zostanie utracone – chyba, że udowodnisz, że złożenie sprzeciwu w terminie nie było możliwe. Co więcej, w dokumencie zawierającym sprzeciw, pozwany musi szczegółowo opisać swoje zarzuty wobec wyroku. Te zarzuty, które powinny być zgłoszone zanim strona wdaje się w spór co do istoty sprawy, są wymagane na mocy art. 344 § 2 k.p.c. Sprzeciw powinien również zawierać wszelkie twierdzenia i dowody, które strona chce przedstawić na swoje wsparcie.

Jasne i dokładne przedstawienie swojego stanowiska w sprzeciwie jest kluczowe dla udanej obrony przed wyrokiem zaocznym.

Ile kosztuje sprzeciw od wyroku zaocznego?

Sprzeciw od wyroku zaocznego jest odpłatny. Dlatego konieczne jest, aby przed podjęciem decyzji o wniesieniu sprzeciwu, zrozumieć, jakie są koszty z tym związane. Wysokość opłaty wynosi połowę opłaty od pozwu. Jest to kwota, która musi być uiszczona najpóźniej w momencie złożenia sprzeciwu od wyroku zaocznego do sądu. Obliczenie tej opłaty może wydawać się skomplikowane, ale spójrz na poniższy przykład:

Wartość przedmiotu sporu to 2000 zł. Opłata od pozwu będzie wynosić 100 zł (5% wartości przedmiotu sporu). Opłata od sprzeciwu od wyroku zaocznego wyniesie więc 50 zł (1/2 z 100 zł).

Złożenie sprzeciwu bez opłaty – czy jest to możliwe?

Jednak istnieje wyjątek od tej reguły. Jeśli nie masz środków na opłacenie sprzeciwu od wyroku zaocznego, to nie musisz rezygnować z prawnej obrony swoich interesów.  Jest możliwość złożenia oświadczenia o stanie majątkowym, w którym wykażesz, że nie jesteś w stanie finansowo podołać opłacie.

Podczas składania takiego oświadczenia, jako osoba fizyczna domagająca się zwolnienia od kosztów sądowych, musisz przedstawić swoją sytuację rodzinną i finansową. To ważne, ponieważ musisz przekonać sąd, dlaczego nie jesteś w stanie uiścić opłaty. Formularz do złożenia takiego wniosku można znaleźć na stronie internetowej sądu właściwego dla twojej sprawy lub na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości.

Tutaj pobierzesz wzór oświadczenia o stanie majątkowym

Doręczenie sprzeciwu od wyroku zaocznego

Gdy uda się wnieść sprzeciw, sąd doręcza odpis takiego sprzeciwu stronie powodowej.  Wyrok zaoczny zaopatrzony jest w tak zwany rygor natychmiastowej wykonalności. Co to oznacza? Oznacza to, że mimo złożenia sprzeciwu od wyroku zaocznego strona powodowa może udać się do komornika, a konto pozwanego – w trakcie trwania postępowania – będzie zajęte przez komornika!  Oczywiście istnieje szansa, żeby taki rygor uchylić. Wystarczy udowodnić, że wyrok został wydany z naruszeniem przepisów prawa, albo, że nie ze swojej winy nie złożył odpowiedzi na pozew w terminie.

Złóż sprzeciw od wyroku zaocznego

Wyrok zaoczny to narzędzie, które ma na celu przyspieszenie procesów sądowych, szczególnie w przypadkach, gdy pozwany nie bierze aktywnego udziału w procesie. Niemniej jednak, osoba, która została pozwana, ma prawo i możliwość do obrony przed wydaniem wyroku zaocznego. Jeżeli mimo wszystko zapadnie wyrok zaoczny,  istnieje możliwość odwołania się od niego poprzez złożenie sprzeciwu. Każda sytuacja jest jednak inna, dlatego zawsze warto się z nami skonsultować w celu uzyskania najbardziej adekwatnej do danej sytuacji porady.