Kiedy odpowiada się za długi współmałżonka?
Bardzo często nasi klienci zastanawiają się, czy małżonek jest odpowiedzialny za długi swojego współmałżonka. Wynika to z faktu, że niekiedy zadłużenie, które powstało w wyniku nieodpowiedzialnego zawierania kolejnych umów pożyczkowych, zostaje ukryte przed żoną, czy mężem. Obawa przed konfrontacją z najbliższymi członkami rodziny, strach przed rysującym się problemem, skutecznie odciąga dłużnika od podjęcia decyzji o przerwaniu kredytowej pętli. Wychodzimy z założenia, że pierwszym krokiem ku finansowej wolności jest przede wszystkim wyjawienie wszystkich swoich problemów najbliższej sobie osobie. Udany związek dwojga ludzi polega przecież na zaufaniu. Jeśli zdobyłaś(eś) się na odwagę i został wykonany ten pierwszy krok a o długach dowiedziała się Twoja rodzina, to zostaje uporządkować Twoją sytuację od strony formalnej. W tym wpisie dowiesz się, czy Twój współmałżonek będzie odpowiedzialny za Twoje długi – a jeśli nie, to dlaczego.
Majątek wspólny małżonków
Przed ślubem każda osoba posiada swój odrębny majątek. Mogą to być oszczędności, zakupiony lata temu samochód, czy też działka na wsi, którą zostawiła w spadku babcia. Z chwilą wzięcia ślubu powstanie majątek wspólny małżonków, który funkcjonować będzie obok majątku osobistego żony i majątku osobistego męża. Oczywiście, możliwe jest podpisanie przed wstąpieniem w związek małżeński tak zwanej intercyzy, niemniej zasadą jest właśnie powstanie wspólnego majątku dwóch osób, które będą tworzyć wspólne gospodarstwo domowe.
W skład majątku wspólnego będą wchodzić wszystkie dobra materialne a także prawa majątkowe, które zostały nabyte podczas trwania małżeństwa. Będzie to wynagrodzenie za pracę obu małżonków, czy też dochody z innych form działalności (na przykład takiej jak działalność nierejestrowana). Do majątku wspólnego trafi również dochód z majątku osobistego każdego małżonka. Dla przykładu można podać sytuację, w której mąż posiada mieszkanie otrzymane w spadku. Gdyby małżonkowie wynajęli takie mieszkanie, to dochód z tego wynajmu będzie wliczany w majątek wspólny, mimo, że właścicielem mieszkania jest tylko mąż.
Co wchodzi w skład majątku osobistego małżonków?
Wszystkie przedmioty, które zostały nabyte przed rozpoczęciem małżeństwa, czyli przed powstaniem wspólności ustawowej, wchodzą w skład majątku osobistego. Samochód zakupiony przez żonę, czy też komputer, który służy mężowi do pracy – nabyty lata przed złożeniem przysięgi o wierności – nie należą do majątku wspólnego. Do majątku osobistego wchodzą również przedmioty nabyte poprzez dziedziczenie. Katalog przedmiotów, czy też praw, które wchodzą w skład majątku osobistego małżonka, jest szerszy, niemniej na potrzeby uproszczenia wyjaśnień nie wskazujemy dalszych.
Odpowiedzialność za długi małżonków
Przyjęło się, że za długi każdy z małżonków odpowiada ze swojego majątku. Niemniej z taką sytuacją mamy do czynienia wtedy, kiedy małżonek zawarł umowę pożyczkową, czy też kredytową, bez zgody współmałżonka. Jeśli jednak taka umowa została zawarta za zgodą małżonka, to egzekucja komornicza może być prowadzona także z majątku wspólnego małżonków.
Egzekucja komornicza z majątku małżonków
Komornik sądowy może więc prowadzić egzekucję – w przypadku braku zgody współmałżonka na zaciągnięcie długu – z majątku osobistego dłużnika (czyli na przykład z nieruchomości, którą mąż dostał w spadku po babci), z wynagrodzenia za pracę (lub innych dochodów, na przykład z tytułu umowy zlecenie czy o dzieło).
Zgoda współmałżonka na zaciągniecie długu przez swojego partnera nie wymaga zachowania szczególnej formy. Zazwyczaj jest to podpis pod umową kredytową, złożony w obecności przedstawiciela banku. Taka zgoda może być wyrażona także przed zawarciem umowy, na przykład we wniosku kredytowym, który przedstawia współmałżonek.
Solidarna odpowiedzialność małżonków
Małżonkowi mogą także odpowiadać za dług solidarnie, czyli całym swoim majątkiem – a to w przypadku, gdy wspólnie podejmują decyzję o wzięciu kredytu i razem podpisują umowę kredytową. Gdy wierzyciel, który skieruje wniosek o wszczęcie egzekucji na przykład z nieruchomości należącej jedynie z męża, gdy zostanie zaspokojony (sprzedaż nieruchomości), to automatycznie zwalnia z obowiązku zapłaty długu żonę (bowiem dług został spłacony). Co więcej, solidarna odpowiedzialność powstaje również, gdy jeden z małżonków zaciągnie zobowiązanie, które jest związane z zaspokajaniem zwykłych potrzeb rodziny. Takim zobowiązaniem będzie na przykład umowa o kredytu bankowy na kupno ekogroszku, który służy do ocieplenia domu – która została zawarta jedynie przez męża. Skoro kredyt posłuży do zaspokojenia potrzeby rodziny, to za zobowiązanie do jego zwrotu odpowiada także żona. Małżonkowie odpowiadają również solidarnie za zobowiązanie, które zostały zaciągnięte na zaspokojenie potrzeb swoich małoletnich dzieci.
W przypadku długów powstałych przed wstąpieniem w związek małżeński, wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika lub z jego dochodów, które otrzymuje z tytułu działalności zarobkowe – wynika to z art. 41 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:
Jeżeli wierzytelność powstała przed powstaniem wspólności lub dotyczy majątku osobistego jednego z małżonków, wierzyciel może żądać zaspokojenia z majątku osobistego dłużnika, z wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej, jak również z korzyści uzyskanych z jego praw, o których mowa w art. 33 pkt 9
Egzekucja, którą wierzyciel chciałby prowadzić przeciwko osobie, która pozostaje w związku małżeńskim z dłużnikiem, wymaga uzyskania tytułu wykonawczego przeciwko temu dłużnikowi. Tytułem wykonawczym będzie na przykład klauzula wykonalności, którą sąd wyda na podstawie prawomocnego wyroku sądu. Gdy wierzyciel wykaże, że dług powstał w wyniku zgody wyrażonej przez współmałżonka dłużnika, to sąd wyda klauzulę także przeciwko temu małżonkowi – z tym ograniczeniem, że klauzula na małżonka będzie dotyczyła jedynie majątku, który jest objęty wspólnością majątkową.
Masz pytania dotyczące odpowiedzialności małżonków za długi?
Niniejszy wpis oczywiście nie wyczerpuje wszystkich kwestii związanych z odpowiedzialnością małżonków za długi. Każda sytuacja bowiem wymaga szczegółowej analizy, która poprzedzona jest zebraniem kompletu dokumentów. Zachęcamy więc do pozostawienia komentarzy, lub do wysłania bezpośredniej wiadomości.
